Texts in English

Prof. dr hab.

Piotr Zawojski

Profesor nauk humanistycznych, filmoznawca, medioznawca, kulturoznawca. Pracuje w Instytucie Nauk o Kulturze na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, wykłada także w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie na Wydziale Intermediów.
silesian.academia.edu/piotrzawojski
Strony
Archiwum
Teksty
- Film (95)
- Fotografia (7)
- Nowe media – Cyberkultura (71)
- Recenzje książek (12)
Linki

Pisanie tej książki zrodziło się przede wszystkim z czytania. Ale także z patrzenia, widzenia i oglądania świata przepuszczonego przez filtr teoretyków, fotografów, filozofów, pisarzy, reżyserów, którzy go zobaczyli inaczej niż ja, używając swoich prywatnych obiektywów wielu różnych aparatów medialnych. Niektórzy z nich sami też fotografowali, ale nie to było chyba dla mnie najważniejsze. Na ich pisanie alfabetyczne czasem wpływało pisanie światłem, bo, przypomnijmy, phōtós znaczy światło, gráphō znaczy piszę. Ja pisałem o pisaniu, czyli moja praktyka graphein była rodzajem nadbudowywania znaczeń na poziomie metapisania, swoistego metagraphein.

Piotr Zawojski - Po pisaniu (fragment)

Lektura tych kilkunastu analiz i interpretacji, dość obszernych i pełnych odniesień, poza tym wszystkim, na co zwróciłam uwagę, daje również satysfakcję ze względu na warstwę literacką. Teksty Zawojskiego są bowiem przykładem nowoczesnej, antysystemowej, zaangażowanej i emocjonalnej eseistyki naukowej, w której zostały porzucone spetryfikowane, akademickie reguły tworzenia artykułu naukowego według jakiegoś wyobrażonego normatywnego wzorca. Uprawianie takiego pisarstwa naukowego wiąże się z określonymi wymaganiami warsztatowymi, zaś ono samo jest oczywistym świadectwem tego, że spotykamy się z badaczem-czytelnikiem o naturze niepokornej i poszukującej, także pod względem literackim. Z taką lekturą mamy tutaj do czynienia.

Marta Leśniakowska

Konstelacje fotografologiczne, czyli "moje widzenie cudzego widzenia"

„Kwartalnik Filmowy” nr 126 (2024)

To książka gęsta od nawiązań, lektur, autorów, ale też przystępna, bo wywód Zawojskiego jest przejrzysty: przekonujący i wyjaśniający jednocześnie. I nawet jeśli w zakończeniu autor przyznaje, że w myśleniu o fotografii pozostaje „prawie zawsze, wrażenie niedosytu, jakiegoś braku, bowiem obraz (także fotograficzny) ciągle pozostaje zagadką” (s. 317) to proponowane w książce Piotra Zawojskiego rozważania jednak tę niepełność wypełniają.

Marianna Michałowska

ArtPapier 2023, nr 12 (468)

Zastanawiając się nad sensownością ponownego wydania Cyberkultury brałem pod uwagę możliwość dokonania w niej zmian, uzupełnień, czy też dopisania dalszego ciągu stworzonego w innej rzeczywistości tekstu. Dyskusje nad nowymi mediami i nowymi technologiami dziś przede wszystkim eksplorują zagadnienia postmediów, mediów postcyfrowych i postinternetowych. Nie znaczy to, że kwestie cyberkultury są już nieistotne, ale wydaje się, że ten paradygmat kulturowy – kształtujący się w swojej dojrzałej postaci w okresie przechodzenia od fenomenów Web 1.0 do wersji Web 2.0 – to z dzisiejszej perspektywy okres historycznie zamknięty. Dlatego warto pozostawić tę książkę w takim kształcie w jakim została ona opublikowana pierwotnie. Stanowi ona bowiem rodzaj zapisu świadomości teoretycznej i badawczej charakterystycznej dla czasu, w którym powstawała, czyli końca pierwszej dekady XXI wieku.

Piotr Zawojski - fragment "Posłowia".

Piotr Zawojski-Cyberkultura. Wydanie 2 poprawione. Fragment

Autor wspomina o zestawieniach nowych urządzeń elektronicznych, które miały zrewolucjonizować nasze życie, a dziś nikt już o nich nie pamięta. Wiele powierzchownych opracowań koncentruje się na technologii; Zawojski pokazuje, że dopiero syntopia, w której technologia jest tylko trzecim i ostatnim elementem, pozwala na rozumienie. Samo pojęcie syntopii jest zresztą kluczowe i jego wprowadzenie staje się jedną z zalet książki. Dobrym przykładem wychwytywanych przez autora mechanizmów są wirtualne muzea. Już w momencie powstawania pierwszego wydania książki koncepcja wirtualnego muzeum liczyła sobie kilkanaście lat, wieszczono wówczas, że tradycyjne muzea opustoszeją. Tak się nie stało, ale refleksja nad ekspozycją dzieł sztuki w cyberprzestrzeni trwa.[...]W posłowiu do drugiego wydania autor napisał, że po namyśle postanowił nie uaktualniać tej publikacji. I słusznie – nie ma potrzeby. Przykłady są ciekawym świadectwem czasów i rozwoju, a sama refleksja nie zestarzała się ani trochę.

Marek Misiak

"Dzieło w sieci"

Forum Akademickie

„Ruchome obrazy zatrzymane w pamięci. Reminiscencje teoretyczne i krytyczne” to książka szczególna. Być może nieco paradoksalnie, kompilacyjny charakter publikacji stanowi jej niezaprzeczalną zaletę. Pozycji tej na szczęście daleko do formy suchej, hermetycznej akademickiej refleksji na tematy filozoficzno-artystyczno-nowomedialne. Osobisty stosunek autora do rozwijanych zagadnień, wielość oraz różnorodność analizowanych przez niego dzieł sztuki nowych mediów, umiejętność wzbudzenia zainteresowania czytelnika – wszystko to stanowi ogromną wartość dodaną opisanej publikacji. Bogactwo informacji zawartych w „Ruchomych obrazach…” sprawia, że do książki tej można wracać wielokrotnie, dodatkowo traktując ją jako punkt wyjścia do dalszych, samodzielnych nowomedialnych poszukiwań.

Adam Andrysek

ArtPapier 2018, nr 351-352

Nie ma wątpliwości, że książka "Ruchome obrazy zatrzymane w pamięci. Reminiscencje teoretyczne i krytyczne" stanowić będzie ważną i potrzebną na polskim rynku wydawniczym pozycję, nie tylko ze względu na walory ściśle merytoryczne. Na uwagę zasługuje także decyzja autora o włączeniu do niej tekstów z zakresu krytyki sztuki: od niemalże miniatur przez recenzje ważnych, przekrojowych wystaw (tak z zakresu sztuki "głównego nurtu", jak i tych ukierunkowanych na bliższą Zawojskiemu sferę sztuki nowych mediów) aż po teksty dotyczące aktualiów świata sztuki, z elementami także polemicznymi. Niedostrzeganie przez świat nauk humanistycznych poznawczego waloru krytyki artystycznej prowadzi często do jej niesłusznego niedowartościowania. Jak jednak akcentuje w ostatnim zdaniu swojej książki sam Zawojski, "to ta sama praca, chociaż rozmaicie się manifestująca".

Ewa Wójtowicz

"Mediosfera pamięci".

"Kultura Współczesna" 2018, nr 2.

"Teoria i estetyka fotografii cyfrowej. Antologia". Wybór, wprowadzenie i redakcja naukowa Piotr Zawojski. Narodowe Centrum Kultury. Warszawa 2017.

NCK

Zgromadzone teksty dobrze unaoczniają radykalny wpływ cyfrowości na kondycję obrazów i kultury wizualnej, a dodatkowo na wiele cennych i nowatorskich sposobów sytuują tę tematykę w przestrzeni studiów medioznawczych i kulturoznawczych. Pomimo wysokiego poziomu naukowej abstrakcji tekstów przedstawiony zbiór jest jednocześnie atrakcyjny także dla Czytelnika dopiero próbującego zorientować się w tej tematyce – innymi słowy: tom ma wszelkie cechy po temu, by stać się nie tylko specjalistycznym przewodnikiem po mapie humanistycznych teorii opisujących cyfrową wizualność, lecz także uniwersalnym oraz przystępnym wprowadzeniem do uniwersum cyfrowych obrazów interesującym także dla praktyków wizualności: fotografów, specjalistów od komunikacji wizualnej czy fotoedytorów cyfrowych.

Dr hab. Piotr Celiński

Publikacja pod redakcją Piotra Zawojskiego może być traktowana jako klucz i wprowadzenie do podstawowych koncepcji teoretycznych, które opisują dokonujące się za sprawą technologii cyfrowej procesy. Antologia ta ma na celu przybliżenie czytelnikowi różnych perspektyw dotyczących konsekwencji procesów digitalizacji w aktualnym pejzażu mediów. Owa książka to swego rodzaju dekoder pozwalający na zrozumienie i na zbadanie aktualnego „status quo” medium fotografii. Pozwala na zaktualizowanie stanu wiedzy na temat kondycji medium fotografii w kontekście uniwersum cyfrowych widzialności.

Dr hab. Janusz Musiał

Opcje 1.1

Dwudzielny tytuł publikacji sugeruje, że fotografia cyfrowa ujęta jest w dwóch wymiarach (teoretycznym oraz estetycznym), które w istocie oświetlają rozmaite uwarunkowania: techniczne, medialne, kulturowe, społeczne czy artystyczne. W złożonym, polifonicznym i mozaikowym (autor antologii porównuje tę pracę do układania puzzli) układzie kolejne artykuły traktować można jako nawarstwienia, które komplikują pole refleksji nad fotografią cyfrową, odsłaniając zarazem pewien horyzont refleksji. Wnikliwy czytelnik może też śledzić dyskusje i polemiki, jakie prowadzili autorzy przedrukowanych w książce artykułów, a także wiodące wątki namysłu nad nową kategorią obrazów.

Natalia Gruenpeter

"Sobowtór w zwierciadle ("Teoria i estetyka fotografii cyfrowej")" ArtPapier 2018, nr 6

Na koniec jednak trzeba powiedzieć kilka słów o wprowadzeniu do "Antologii", gdyż przegląd tekstów zagranicznych znawców zagadnienia poprzedza teoretyczna wypowiedź Piotr Zawojskiego. Zgodnie z założeniem redaktora, przewagą tego zbioru nad innymi publikacjami naukowymi z zakresu teorii technologii cyfrowej miało być to, że kierowany jest on zarówno do naukowców (specjalistów w tej dziedzinie), jak i osób po prostu zainteresowanych tematem fotografii cyfrowej. Komunikatywność miała być kluczem do powodzenia książki. I to niewątpliwie się udało.

Iwona Gródź

"Oko zrekonstruowane".

"Kino" 2018, nr 11.

Antologia pod redakcją Piotra Zawojskiego poświęcona teorii i estetyce fotografii cyfrowej bez wątpienia jest bardzo ważnym głosem w dyskusji na temat digitalnej technokultury. Ważnym przede wszystkim dlatego, że to pierwszy zbiór tekstów, które zgłębiają teorię fotografii cyfrowej pozostającą na marginesie współczesnych badań. Podejmowane kolejno przez badaczy kwestie dotyczące mitu autentyczności i obiektywności fotografii, niebezpieczeństw i możliwości związanych z manipulacjami komputerowymi czy nawet istotnej w rozwoju tej dziedziny warstwy artystycznej są niezwykle cenne jako solidne podstawy „nowego” dyskursu poświęconego teorii fotografii cyfrowej. Jednak jak już wspomniano, to dopiero początek pracy nad eksploracją tego tematu, gdyż w ciągu ostatniej dekady rozwój technologiczny fotografii cyfrowej i jej narzędzi znacznie wyprzedził niektóre z opublikowanych w tomie spostrzeżeń, dlatego definitywnie wymaga obecnie kolejnego ważnego komentarza, rozwinięcia tematu, podjęcia nowych, nieporuszonych dotąd kwestii.

Justyna Weronika Łabądź

Zhipermediatyzowany obraz i redefinicje prawdy w kontekście fotografii cyfrowej

Przegląd Kulturoznawczy 2018, nr 2

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

ebookpoint.pl

technokultura_i_jej_manifestacje_czw_st_e

Piotr Zawojski jest dzisiaj jednym z niekwestionowanych autorytetów w zakresie cyberkultury, technokultury oraz – przede wszystkim – zjawisk zachodzących w sztuce najnowszej. Interesują go przede wszystkim zjawiska związane ze strategiami wykorzystania różnego rodzaju technologii w działaniach artystycznych. Choć autor pisze o zjawiskach bardzo różnorodnych, udaje mu się zachować spójność wywodu wynikającą z postawienia w centrum problemu hybrydyzacji. To właśnie hybrydyzacja jest być może najważniejszym kluczem do zrozumienia poszukiwań współczesnych artystów zainteresowanych wykorzystywaniem technologii. Ważne jest także to, że praca ta nie jest wyłącznie książką o sztuce. Szerokie horyzonty badawcze autora sprawiają, że jego diagnozy dotyczą także kondycji człowieka w czasach posthumanizmu i transhumanizmu.

Prof. zw. dr hab. Andrzej Pitrus

Bodaj najciekawszym rozdziałem w „Technokulturze…” jest część poświęcona artystom, w której znalazły się takie osobistości, jak Ken Goldberg, Stelarc, Christa Sommerer i Laurent Mignonneau, Ryoji Ikeda. Każdy artysta został przedstawiony z innej perspektywy, za pomocą innej dominanty, przy czym osią rozdziału jest wpływ poszczególnych twórców na technokulturę, koncepcję podmiotowości (post)nomadycznej czy sztukę interfejsu/polisensoryczną.

Katarzyna Warmuz

"Drogi hybrydyczności"

artPAPIER 2017, nr 8

Książka Zawojskiego nie jest ustrukturyzowana historycznie, nie stanowi też przeglądu największych odkryć i dzieł (tym ostatnim poświęcił autor inną publikację), ale w zaproponowanej narracji wyłania się pluralistyczny i wielowątkowy tok wypowiedzi, ukazujący jak bardzo sztuka nowych mediów łączy ze sobą najróżniejsze wynalazki naukowe, prądy filozoficzne, wpływając na dominujące koncepcje intelektualne (jak postmodernizm i transhumanizm). Ostatnia część książki, która dokonuje brawurowej analizy dzieł wybranych artystów (w tym mojego ulubionego Ryoji Ikedy), to także potwierdzenie, że właśnie na gruncie nowych mediów pojawia się cenna (bo przecież eksperymentująca na własnym organizmie) refleksja o etycznych wyzwaniach człowieka przyszłości. I to być może jest najważniejsza wartość książki Piotra Zawojskiego.

Rafał Syska

"W oczekiwaniu na post-życie". "EKRANy" 2017, nr 2.

W zetknięciu ze spektrum hybrydycznych przedstawień Zawojski jawi się bowiem niczym przewodnik objaśniający specyfikę świata krzyżówek biotechnologicznych. Wespół z artystami nowomedialnymi autor książki "Technokultura" zabiera głos w sprawie działalności pracowników laboratoriów, warsztatów i placówek high-tech, powołujących do istnienia biotechnologiczne osobliwości. Naczelną perspektywą badawczą Zawojski ustanawia więc analizę hybrydycznych fenomenów, które ujawniają się w aktywności twórców znajdujących się w „prawdziwej awangardzie cywilizacyjnych i kulturowych przemian współczesnego świata”.

Wojciech Sitek

"Raport z biotechnologicznej wyspy"

Przegląd Kulturoznawczy 2017, nr 2

Andrzej Radomski: Videorecenzja poświęcona "Technokulturze".

"Medialica. Studia Multimedialne z Humanistyki" 2017, nr 2.

Dość prowokacyjnie (acz skutecznie!) kończy Piotr Zawojski jeden z pierwszych rozdziałów książki, pisząc: „Jesteśmy hybrydami, żyjącymi pośród innych hybryd w rzeczywistości, która ma naturę hybrydyczną, hybrydyzacja zaś to jedna z głównych praktyk kulturowych i artystycznych naszych czasów”. Jeśli ta zmyślna gra słów dla niektórych strasznych i niemożliwych, dla innych standardowych i trafnych, nie spowoduje natychmiastowego sięgnięcia do książki o technokulturze, to z pewnością nadejdzie moment, kiedy będzie to konieczne, by oswoić demona (wszechobecnej) hybrydyzacji.

Dr hab. Barbara Kita

"Świat hybryd, sztuka hybrydyzacji, hybrydyczny ja"

Studia de Cultura 2017, nr 9(4)

Klasyczne dzieła sztuki nowych mediów - do pobrania

Antologia artefaktów medialnych opatrzonych interpretacjami łączy niezwykle ważna problematyka, ich lektura odbywana wraz z podglądem internetowym stanowi fascynującą przygodą intelektualną. Wybrane przez Autorów artefakty, znane i mniej znane, zachęcają do pogłębienia wiedzy o sztuce eksplorującej odmienne technologie, a komentarze odsłonią wartość sztuki w dużej mierze ześrodkowanej na diagnostyce kultury. Powinna przekonać teoretyków sceptycznie nastawionych do sztuki nowych mediów, sztuki tak ściśle powiązanej z życiem, a jednak mało obecnej w przestrzeni publicznej.

Prof. dr hab. Maria Popczyk (Uniwersytet Śląski)

Czy można mówić o klasyce dziedziny, która istnieje dopiero kilka dekad? Tej próby podjęli się najwięksi znawcy tematu nowych mediów i przygotowali autorski wybór 25. kanonicznych dzieł. Ta pionierska w Polsce książka jest jedynym takim przewodnikiem po świecie sztuki cyfrowej i jednocześnie krytyczną analizą najważniejszych dla niej zjawisk.

Agnieszka Sural

Culture.pl

Zaproponowany przez autorów dobór dzieł wydaje się co najmniej przekonujący, także dlatego, że obok kompozycji najbardziej znaczących, przełomowych oraz wpływowych, znalazły się inicjatywy do tej pory marginalizowane lub z różnych przyczyn pomijane. Dobór ten potwierdza, iż grono badaczy posiada pełną „świadomość historycznego rozwoju i zmienności form sztuki nowych mediów”. Dowodów na to nie trzeba daleko szukać – wystarczy pobieżny rzut oka na zakres zainteresowań autorów, odwołujących się w swoich tekstach do przebogatego spektrum zjawisk zachodzących w nowomedialnym makrokosmosie. Sztuka cybernetyczna, telematyczna, immersyjna, Mixed Reality czy sztuka interfejsu; interaktywny wideodysk, rzeźba wideo, rzeczywistość wirtualna, CD-ROM art, performans, literatura open-source lub body art – każdy znajdzie tu coś dla siebie.

Przemysław Pieniążek

artPAPIER 2016, nr 1

Antologia tekstów pod redakcją Piotra Zawojskiego, gromadzi opisy dwudziestu pięciu dzieł sztuki, zaliczanych do sztuki interaktywnej, elektronicznej i medialnej, wybrane przez autorki i autorów zajmujących się naukowo tą właśnie problematyką. Wśród wybranych dzieł znalazły się przykłady z zakresu sztuki wideo, instalacje dźwiękowe, sztuka generatywna, przedsięwzięcia z pogranicza świata wirtualnego i materialnego (mixed reality), poezja elektroniczna, projekty internetowe oraz odtworzenia (re-enactments) zrealizowane w Second Life. Kryterium doboru stanowiła klasyczna, a zatem nieprzemijająca wartość, jaką niosą opisane projekty. Walorem publikacji jest nie tylko wskazanie i zgromadzenie wartościowych przykładów z zakresu działań zazwyczaj eksperymentalnych, wciąż marginalizowanych z punktu widzenia szerszego nurtu świata sztuki, a zwłaszcza niedostrzeganych przez rynek sztuki. Istotne jest także, że książka ukazała się nie tylko w nakładzie papierowym, ale jest od momentu premiery dostępna elektronicznie.

Ewa Wójtowicz

Magazyn O.pl

Lekturę publikacji „Klasyczne dzieła sztuki nowych mediów” uznaję za obowiązkową, zwłaszcza dla studentów i pasjonatów sztuki. Pośród szerokiej gamy leksykonów dzieł artystycznych publikacja zrealizowana pod kierunkiem Piotra Zawojskiego stanowi wyjątek – prezentuje podstawę wiedzy z zakresu sztuki nowych mediów. Wiedzę tę powinien posiąść każdy badacz sztuki w ogóle, niezależnie od eksplorowanego pola. Przemiany w świecie sztuki oraz ustawiczne łamanie zasad i barier wymagają ciągłego aktualizowania kompetencji. Znajomość dzieł nowomedialnych (stanowiących przecież matrycę aktualnych przemian zarówno teoretycznych, jak i praktycznych) uważam za kluczową, by móc prowadzić refleksję estetyczną na temat sztuki współczesnej.

Mateusz Sądaj

Opcje 1.1

Recenzowany zbiór jest jak dobrze napisany program – przykuwa uwagę, dopasowuje się do współczesnego typu odbioru i ma potencjał zatrzymania użytkownika przy ekranie monitora na wiele godzin. KDSNM pod redakcją Piotra Zawojskiego to rezultat szerokiego projektu badawczego, choć bardziej odpowiednie do jego określenia wydaje się słowo „eksperyment”, zarówno przez cele, jakie autor przed sobą stawia: stworzenie kanonu dzieł sztuki nowych mediów, jak i przez korespondencję z charakterem dziedziny nowych mediów, którą próbuje ująć w ramy opisu. Wybór darmowego PDF-a byłby dla czytelnika oczywisty, gdyby nie szczególny sposób wydania wersji papierowej, którego nie sposób pominąć w recenzji. Kolorystyka książki ograniczona została do trzech kolorów – czarnego i białego w tekście i ilustracjach oraz limonkowo-zielonego w wykończeniach (przestrzeniach między rozdziałami, na łączeniach stron i okładce) […]. Motyw widoczny na okładce w miękkiej oprawie stanowi wyliczenie 25 tytułów opisywanych w książce dzieł. W pierwszej okładce, rozkładanej do trzech planszy, znajduje się spis treści, co sprawia, że jest łatwo dostępny przez cały proces czytania. Wydawnictwo zawiera jeszcze wiele funkcjonalnych rozwiązań – jasny układ tekstu, nazwisko autora i tytuł tekstu na boku każdej strony, bibliografie i tytuły pozostałych dzieł poleconych przez autora po każdym fragmencie opisu i zbiorcze zestawienie proponowanego kanonu na końcu książki.

Anna Marjankowska

„Sztuka nowych mediów – od czego zacząć?”

Znak 2016, nr 9

Bio-techno-logiczny świat.

Struktura antologii została pomyślana w taki sposób, by przeprowadzić Czytelniczki i Czytelników przez rozmaite – czasami nawet bardzo szczegółowe – wątki badawcze z zakresu bio artu, teleobecności, filozofii sieci, tzw. doliny niesamowitości, bioetyki oraz szeroko pojętych relacji ludzko – nieludzkich. Już sam tytuł: Bio–techno–logiczny świat. Bio art oraz sztuka technonaukowa w czasach posthumanizmu i transhumanizmu bardzo dobrze naprowadza na główne pytania badawcze antologii, czyli te o status technologii i jej oddziaływanie na rozmaite obszary sztuki, stawiane w kontekstach współczesnej humanistyki i posthumanistyki. Chodzi więc o refleksję nad taką aktywnością artystyczną oraz szerzej – kulturotwórczą, u podstaw której leżą właśnie rozmaite technologie.

Dr hab. Monika Bakke

The fifth edition of the digital_ia festival resulted in a set of as many as 16 scientific texts (including Introduction) edited and collected by Piotr Zawojski in the volume entitled "Bio-techno-logical world. Bio Art and Technoscience Art in the Time of Posthumanism and Transhumanism". The book edited by Zawojski destroys our confidence in not being influenced by semi-digital world surrounding us by proving that what is located in the area between users and technological entities affects us and, most importantly, more and more often becomes a subject of transdisciplinary reflection. Diversity of topics and the range of reflection presented in the book suggests (or even requires) creating next texts of such a type, a whole series with Bio-techno-logical World as its opening. Piotr Zawojski, the editor of the volume, is fully aware of this and he emphasises an initiatory nature of the presented reflections.

CyberEmphaty

Autorzy prezentują wieloaspektowe ujęcie następujących zagadnień: teleobecności, biomediów, nowej podmiotowości ludzkiego i nie-ludzkiego, statusu organizmów genetycznie projektowanych, bioetyki, biokomunikacji, bioakustyki, mediów afektywnych, sztucznego życia, transfiguracji i poszerzeń technologicznych ciała czy filozofii sieci. Wspólną płaszczyznę wszystkich esejów stanowią nowe praktyki artystyczne i eksperymenty nowoczesnej inżynierii wielokrotnie osadzane w perspektywie posthumanizmu, transhumanizmu i technokultury. Nie jest to jednak wyłącznie książka o sytuacji sztuki w nowej rzeczywistości, w której dominującą siłą zmian jest ewolucja technonaukowa. Sztuka w tym projekcie okazuje się soczewką pozwalającą identyfikować ważne punkty sporne na mapie współczesnych przemian kulturowych, laboratoryjną praktyką, za pomocą której testujemy nowe rozumienie podmiotu, czynników ludzkich i nie-ludzkich oraz prognozujemy nowe scenariusze ich możliwej koegzystencji i wspólnego rozwoju w ramach dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości.

Michał Krawczak

Przegląd Kulturoznawczy 2015, nr 4

okładka-sztuka-obrazu2.jpg

Piotr Zawojski-Sztuka obrazu i obrazowania w epoce nowych mediów

W książce tej piszę o fotografii tradycyjnej (Jean Baudrillard) i fotografii digitalnej (Daniel Lee), cyfrowej diaporamie (Pedro Meyer), filmie (Lech Majewski) i „kinie software'owym” (Lev Manovich oraz Andreas Kratky), obrazach psychosomatycznych (Kurt Hentschläger) i obrazach sonoluminescencyjnych (Evelina Domnitch i Dmitry Gelfand), audiowizualnym środowisku interaktywnym i immersyjnym (T_Visionarium) oraz paraobrazach (Brian Eno). Książka opowiadajac o paradoksach obrazów w epoce nowych mediów jednocześnie jest „obrazem” piszącego, nie tylko poprzez wybór opisywanych i interpretowanych fenomenów współczesnego świata audiowizualnego, ale także przez fakt, że staje się „ekranem”, na którym obrazy „opisują” piszącego.

Autor

Najnowsza książka Piotra Zawojskiego poświęcona sztuce obrazowania w epoce „nowych mediów” próbuje nazwać i opisać wyselekcjonowane, niszowe i ważne przejawy obrazu, częstokroć uwikłane w technikę i naukę. Dyskurs naukowy wyrasta tu z doświadczeń medialnego turysty wędrującego po mniej i bardziej istotnych imprezach poświęconych sztuce nowomedialnej. Poza bezpośrednim doświadczeniem wybranych wydarzeń książkę spaja także solidny szkielet teoretyczny, zbudowany na stadiach rozwoju i komplikacji obrazu.

Aleksandra Hirszfeld

dwutygodnik

Autor pionierskiej "Cyberkultury" tym razem bada, w jaki sposób nowe media wpływają na społeczno-kulturowy status obrazu. Książka zabiera czytelnika w intelektualną podróż po niezwykle skomplikowanym, problematycznym i pełnym paradoksów świecie współczesnych obrazów. W zasadniczej mierze publikacja poświęcona jest praktyce artstycznej i przeobrażeniom, jakim ulega ona w dobie mediów cyfrowych. Niemniej jednak opisywane przez medioznawcę przykłady i działania artystyczne są swego rodzaju soczewką, przez którą możemy patrzeć na współczesną rzeczywistość. W eksperymentach, które pytają o granice obrazu lub transgresywnie przekraczają jego kulturowo ustalone ramy, pobrzmiewają szersze pytania: w jaki sposób taki stan rzeczy wpływa na współczesnego człowieka? Jakim zmianom ulega nasza percepcja, pamięć, tożsamość? Czym są cyfrowe media? Kto jest przedmiotem, a kto podmiotem działania?

Radosław Bomba, "Wymykający się obraz". "Przegląd Kulturoznawczy" 2013, wybór tekstów, częśc A

Nie tylko imagologia czy ikonologia, nie tylko nauka o obrazie, rozumiana jako Bildwissenschaft, ale przede wszystkim szeroka, interdyscyplinarna perspektywa przyjęta przez autora w celu analizy wybranych przykładów - to podstawy teoretyczne tego opracowania [...]. Lektura "Sztuki obrazu" odpowiada nie tylko na potrzeby czytelnika o przygotowaniu akademickim, pozwala także rozszerzyć wiedzę o twórcach tak znanych, jak Brian Eno czy Lech Majewski. Każdy z tekstów jest wyczerpującym studium przypadku, a jednocześnie stanowi logiczny element w strukturze tomu. Książka ta może być znakomitym podręcznikiem akademickim na potrzeby studentów medioznawstwa, kulturoznawstwa, filmoznawstwa czy sztuk pięknych, może być także swoistym przewodnikiem po świecie sztuki nowych mediów i udostępniać szeroki, erudycyjny kontekst dla ich odczytania.

Ewa Wójtowicz, "Poza granice obrazowania - strategie przekraczania". "Zeszyty Artystyczne" 2013, nr 24.

dogitalne dotknięcia-okładka.jpg

okladka_digitalne_dotkniecia

digitalne dotknięcia-red.p.zawojski

"Digitalne dotknięcia" eksplorują nieczęsty w naszym piśmiennictwie obszar „filozofii «cyfrowego spotkania»”, pomysłowo rozpisany na dziesięć autorskich przybliżeń. Wszyscy w zasadzie autorzy tomu przygotowanego przez Piotra Zawojskiego są zarazem praktykami, a ich rozważania trafiają w sedno najbardziej aktualnych kwestii związanych ze sposobem istnienia i funkcjonowania cybersfery. W każdym z artykułów „świat sztuki” stanowi narzędzie poznania naukowego, a dyskurs naukowy otwiera swe podwoje do „świata sztuki” – artyści-badacze są zarazem artystami-naukowcami.

Prof. dr hab. Andrzej Gwóźdź

Książka pod redakcją Piotra Zawojskiego stanowi próbę stworzenia interdyscyplinarnej platformy wymiany myśli naukowców, praktyków i humanistów. Kult łączenia praktyki z teorią, czy nauki ze sztuką, charakterystyczny dla postulowanej przez Johna Brockmana trzeciej kultury, staje się tutaj punktem wyjścia i inspiracją. Trzecia kultura wyłoniła się z tezy C. P. Snowa o opozycji kultury naukowców i humanistycznie zorientownych intelektualistów. Jest próbą przezwyciężenia konfliktowej relacji humanistycznego świata sztuki i świata nauki oraz techniki, koncepcją wspólnotowej wymiany myśli, praktyk i eksperymentów. Bezpośrednim impulsem do napisania „Digitalnych dotknięć” była wymiana doświadczeń i myśli dotyczących działań opartych na kodzie binarnym w ramach drugiej edycji Festiwalu digital_ia.09.

Aleksandra Hirszfeld

dwutygodnik

„Digitalne dotknięcia” to bezsprzecznie jedna z ciekawszych pozycji poruszających wyjątkowo aktualne kwestie, starająca się choć na chwilę uchwycić w bezruchu nieustanną cyrkulację sztuki i nauki, jak również pewien zarys współczesności zdominowanej przez media cyfrowe. Fakt, że autorzy poszczególnych refleksji mają istotny wkład w rozwój cyberkultury, nie tylko teoretyzując, ale także tworząc dzieła sztuki, nie pozostaje bez znaczenia, ponieważ „teoria w praktyce” przyciąga uwagę bardziej niż „praktyka w teorii”.

Adam Andrysek, "Przez sztukę o cyberkulturze"."artPapier" 2011, nr 7. artPapier

Najtrafniejszym określeniem, jakie charakteryzuje omawiany zbiór prac, jest dyskurs filozoficzny - a mówiąc precyzyjniej, filozofia cyberkultury. Autorzy serwują nam bowiem całe spektrum refleksji związanych z "cyfrowym dotknięciem" - spotkaniem maszyny i człowieka, dialogiem, jaki wywiązał się w połowie XX wieku i trwa do dziś. Ta wspólna debata, jak się okazuje, doprowadziła nas do miejsc, o których istnieniu mogliśmy tylko marzyć, ale i do takich, które wolelibyśmy, aby pozostały sennymi koszmarami. Nie są to słowa przesadzone, gdyż autorzy dziesięciu filozoficznych rozpraw składających się na niniejsze wydawnictwo są bowiem nie tylko teoretykami, ale i praktykami, którzy eksplorują arkana cybersfery poprzez naukę i sztukę, scalone w technologicznym uścisku cyfrowym.

Bartosz Kłoda-Staniecko, "Między człowiekiem a bitem". "Przegląd Kulturoznawczy" 2011, nr 1.

We wstępie Piotr Zawojski odwołuje się do łacińskiego słowa "digitus" oznaczającego palec. Ten palec nie służy jedynie do pokazywania, lecz przede wszystkim zostaje zgodnie z intencją autorów tego tomu wykorzystany do dotykania, operowania, wchodzenia w relacje pomiędzy sztuką, nauką, technologią. Cyfrowe dotknięcie oznacza zarówno poszczególne procesy tworzenia oraz poddawania tego procesu refleksji, jak i próby zrozumienia tego czym jest dzisiaj dotykanie i czym jest cyfrowość rozumiana w sposób paradygmatyczy".

Rafał Ilnicki, "Biuletyn Polskiego Towarzystwa Estetycznego" 2011, nr 19(1).

okładka-tytułowa3.jpg

POLTEXT

Znaczną część tej książki stanowią rozważania na temat sztuki w dobie mediów elektronicznych i jest to najpełniejsze i najbardziej systematyczne ujęcie problemów związanych ze sztuką cyfrową (czy też "cybersztuką", jak określa ją autor) w literaturze polskojęzycznej. Odnosi się Zawojski nie tylko do zagadnień związanych z estetyka sztuki cyfrowej oraz do jej kluczowych cech, takich jak immaterialność, sieciowość, interaktywność, immersja oraz interfejs, ale również do problemów wynikających z wyżej wymienionych cech, takich jak dyseminacja, dokumentacja, ochrona oraz prezentowanie sztuki w trybie off- i online".

Joanna Walewska, "Kultura Współczesna" 2012, nr 1.

Książka Piotra Zawojskiego to z pewnością znacząca i ważna pozycja w dorobku polskiego medioznawstwa i kulturoznawstwa. Nie ulega wątpliwości, że zaliczana będzie do kanonu polskich prac z zakresu badań nad cyberkulturą i kulturą wizualną. Zasadnicza teza Autora jest klarowna i została zasygnalizowana w tytule: przemian współczesnej kultury wizualnej nie można zrozumieć bez rozpatrzenia splotu skomplikowanych zależności, jakie istnieją między sferami technologii, nauki i sztuki. Pozycja ta z pewnością spotka się z odzewem nie tylko w środowisku akademickim, ale również wśród szerokiego grona czytelników zainteresowanych problematyką współczesnej kultury audiowizualnej, na pewno będzie również pełnić rolę podręcznika akademickiego na studiach kulturoznawczych, medioznawczych i w uczelniach artystycznych.

Prof. dr hab. Eugeniusz Wilk

"Cyberkultura..." to kompendium wiedzy teoretycznej. Zawojski omawia poglądy wielu badaczy nowych mediów, wchodząc z nimi niekiedy w owocne i stymulujace intelektualnie dyskusje. Przede wszystkim jednak próbuje uporządkować wiedzę na temat cyberkultury i przedstawić pewne aspekty sztuki życia w niej [...]. Wywód autora jest wzorcowo wręcz klarowny, dzięki czemu jego książka powinna zadowolić zarówno tych, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę z cybeerkulturą i poszukują przejrzystych definicji, jak i tych, których interesują znacznie bardziej szczegółowe kwestie, takie jak wpływ współczesnej technokultury na przemiany w obrębie sztuki.

Dr Magdalena Kempna-Pieniążek, "(Cyber)sztuka w zasięgu ręki". "artPapier" 2010, nr 18. artPapier

"Cyberkultura" to pozycja w Polsce bardzo potrzebna. Zapełnia sporą lukę w literaturze poświęconej najnowszym fenomenom kulturowym i zarazem koncepcjom kultury, bowiem cyberkultura w rekonstrukcji Zawojskiego jest zarówno grupą zjawisk, jak i pewną teorią (zbiorem pokrewnych teorii) współczesnej kultury. Autor prezentuje całościową wizję, z którą można podjąć dyskusję, zastanawiając się, czy i w jakim stopniu jesteśmy uczestnikami tak scharakteryzowanej cyberkultury, czy rzeczywiście sztuka nowych mediów odgrywa w niej tak znaczącą rolę, a wreszcie jak tę sztukę scharakteryzować. Książka Zawojskiego wydaje się bardzo dobrym punktem wyjścia wielu dyskusji i analiz podejmowanych przez badaczy i studentów zainteresowanych współczesną kulturą medialną.

Matylda Szewczyk,"Czym jest cyberkultura". "Kwartalnik Filmowy" 2012, nr 80

The book is an outstanding compendium, aswell as an analysis of the history of electronic media including a rich bibliography. Its most prominent idea is that of syntopia: the meeting of art, science, and technology, described by Zawojski as the foundation for the development of cyberculture. The idea of syntopia is presented in a wellgrounded manner from a broad perspective and the approach is holistic without succumbing to eclecticism. Examining syntopia as thus described has the character of a theoretical description of the origins of the technology and an elucidation of the human connection with it.

Dr hab. Michał Ostrowicki, "CLCWeb: Comparative Literature and Culture" 2011, vol. 13, issue 1. CLCWeb: Comparative Literature and Culture

okładka-wielkie filmy.jpg

ISSUU

Ken Loach, Wayne Wang, Bracia Quay, Peter Weir, Darren Aronofsky, David Lynch, Jim Jarmusch, Lech J.Majewski, Woody Allen, Wong Kar-wai, Nanni Moretti, Mike Leigh, Godfrey Reggio, Andrzej Jakimowski, Denys Arcand, Sofia Coppola, Lars von Trier, Michael Haneke, Ang Lee, Zbigniew Rybczyński...

Ksiażka dr. Piotra Zawojskiego jest napisana w sposób atrakcyjny i bardzo nowoczesny. Uwagę zwraca w pierwszej kolejności fakt, że autor umieszcza analizowane przez siebie dzieła filmowe na przecięciu kilku różnych paradygmatów, co nadaje proponowanym przez Niego interpretacjom rzadko spotykaną kompleksowość ujęcia.

Prof. dr hab. Ryszard Kluszczyński

To doskonała lektura dla wymagających humanistów i wielbicieli kina po prostu, dla których faktycznie stanowić może przewodnik po labiryncie obrazów i twórców różnego formatu. Książka ujawnia jednocześnie warsztat piszącego, ale może stanowić też warsztat krytyki filmowej dla czytającego. Zawojski czytelnie i z lekkością wprowadza terminologię specjalistyczną oraz kanon nazwisk koniecznych dla wprawnego odczytania kultury, nie tylko filmowej.

Dr Barbara Kita, "Przełomowe filmy w subiektywie Piotra Zawojskiego". "Kwartalnik Filmowy" 2009, nr 66.

Opisy filmów są treściwe i wielostronne, wyczuwa się, że autor wybiera pozycje, które lubi. Każdy opis umiejscawia film w szerszym kontekście kinowych zjawisk i pełen jest istotnych informacji. Spotykamy więc wszystko, co zwraca uwagę - cyberpunk i kamp, polityczną aktualność i sposoby wykorzystania tradycji - choć można byłoby kwestionować dobór niektórych tytułów [...], ale przewodnik Zawojskiego jest przecież "subiektywny", a z subiektywnymi gustami się nie dyskutuje.

"Kino 2008", nr 10.

Administracja

PIOTR ZAWOJSKI

Texts in English

Prof. dr hab.

Piotr Zawojski

Strony

Archiwum

Teksty

Linki

Administracja