PIOTR ZAWOJSKI

W „Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication” 2022, no 40 został opublikowany mój tekst The Invisible World of Images. From “Nonhuman” to “Undigital” Photography in Joanna Zylinska’s Reflections.

The article presents the theoretical views and, to a lesser extent, artistic practices of Joanna Zylinska, who in her artistic activity combines epistemological strategies of a researcher and theorist with her activities in the field of art. She develops in different manners an original project of philosophy as photography, or photography as a form of philosophizing. Posthumanist and post-anthropocentric inspirations and the inclusion of her reflections in a wider circle of a nonhuman turn constitute an epistemological framework of numerous statements devoted to the “photographic condition” in the age of dominance of digital technologies. The author argues that, in fact, photography has been a nonhuman practice since its beginnings, which is developed in her book „Nonhuman Photography”, preceded by the concepts of mediation and photomediation. In her latest proposals addressing the issues of the functioning of art in the era of algorithmic systems, the author develops the concept of undigital photography, which constitutes an extension of thinking about those manifestations of photography that are not of/by/for the human. The idea of “vision machines” (once proposed by Paul Virilio) takes the form of a holistic view of photography as a “medium of life,” which, unlike modernist descriptions of it as a “medium of death” (Roland Barthes), makes a significant contribution to both the theory and the history of photography. The synthetic presentation of Zylinska’ s concepts is an attempt to describe and interpret the contemporary state of theoretical and methodological awareness in the field of contemporary image studies. It stems from the need to constantly reinterpret the canon of thinking about the medium of photography in the epoch of cooperation between human and nonhuman agencies in the area of pictorial production of images addressed to both people and machines.

W książce Wędrówki Humanisty. Prace dedykowane profesorowi Tadeuszowi Miczce (tu spis treści) opublikowanej przez Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 2022, pod redakcją Anny Maj, Ilony Copik przy współpracy Justyny Kucharskiej znalazł się mój tekst zatytułowany O teoretycznych i filozoficznych refleksjach Henri Cartiera-Bressona na temat fotografii

W roku 1952 ukazała się jedna z najważniejszych książek fotograficznych w historii – Images à la sauvette (w wersji francuskiej) i The Decisive Moment (w wersji angielskiej) Henriego Cartiera-Bressona. W prezentowanym artykule dokonuję reinterpretacji wielu nagromadzonych sądów i odczytań tego tekstu oraz staram się zrekonstruować podstawowe  wyznaczniki fotofilozofii artysty określanego mianem „oka stulecia”. W tekście obok analizy najgłośniejszego tekstu fotografa przywoływane są także jego liczne wypowiedzi, wywiady i pomniejsze teksty, które składają się na oryginalną wykładnię medium fotograficznego. Decydujący moment obrósł w olbrzymią literaturę, którą poddaję krytycznej lekturze po to, by zweryfikować niektóre z funkcjonujących od lat bezkrytycznie przyjmowanych sądów i upraszczających odczytań rozważań Cartiera-Bressona. Tłem tych rozważań i punktem odniesienia są odwołania do praktyki artystycznej i fotoreporterskiej fotografa.

Książkę tak charakteryzuje jedna z redaktorek:

Profesor Miczka nie lubi jubileuszów. A jednak pierwotny zamysł tego tomu powstał w związku z jubileuszem 70. urodzin Profesora. Złożyły się na niego teksty podarowane Profesorowi przez jego wieloletnich przyjaciół, współpracowników i uczniów. Nie jest to jednak tylko specyficzny dla środowiska naukowego (na swój sposób mało funkcjonalny) prezent urodzinowy – nie jest to bowiem jedynie księga jubileuszowa. Naszym zamiarem było stworzenie monografii naukowej, która ukazywałaby istotne i aktualne aspekty współczesnej egzystencji człowieka. To jednocześnie drogi i ścieżki poszukiwań badawczych członków różnych środowisk intelektualnych, których szlaki przecinały się z drogami Profesora w ciągu wielu lat intensywnej pracy naukowej. Tworzą one naszym zdaniem pewną logiczną całość, mozaikowy obraz uzupełniających się ujęć i perspektyw, obejmujących kulturę, komunikację i media – od literatury, przez teatr, film, po najnowsze technologie. Teksty te wchodzą ze sobą w dialog, ukazując różne obszary i problemy, ważne dla współczesnego człowieka. Znaleźć tu można zarówno tematy lokalne, jak i uniwersalne; mikro- i makronarracje; skoncentrowane na odkrywaniu przeszłości, jak i odważnie wybiegające w przyszłość; ukazujące kulturę w detalu i zbliżeniu oraz próbujące kreślić szerokie panoramy, a może nawet tworzyć monumentalne master-shoty.

Anna Maj, Szlaki, drogi, ścieżki…