PIOTR ZAWOJSKI

W „Artium Quaestiones” 2020, tom XXXI został opublikowany mój tekst Fotografia i film w praktyce artystycznej oraz propozycjach teoretycznych Davida Hockneya

Angielski artysta w swojej różnorodnej twórczości wykorzystywał, i wciąż wykorzystuje, różne media, które w pewnych okresach jego działalności zyskiwały wiodące znaczenie, w kolejnych były porzucane, czy też czasowo zarzucane. Ale bez względu na to, jakie medium w danym okresie było główną dominantą twórczości, w centrum jego zainteresowań pozostawała kwestia obrazu i obrazowania. Skupiłem się w tym tekście na praktyce i – przede wszystkim – teoretycznych  rozpoznaniach dotyczących fotografii (jako obrazu nieruchomego), która stanowiła rodzaj wprowadzenia do eksperymentów z ruchomym obrazem. To fotografia doprowadziła bowiem Hockneya do realizacji (audio)wizualnych. To swego typu powtórzenie naturalnej ewolucji i progresji rozwojowej mediów, także, a może przede wszystkim, w wymiarze technologicznym. Realizuje Hockney swoje „filmy” raczej jako formy instalacyjne, z przeznaczeniem do prezentacji galeryjnych a nie kinowych, sam też  w specyficzny sposób dokumentuje swoje wystawy (prac malarskich na przykład) tworząc w zaskakujący sposób specyficzne „dokumenty”, wykorzystując przy tym opracowany przez siebie system „trójkamerowy”. To efekt jego teoretycznych rozpoznań dotyczących fotografii (vide Hockney On Photography), konsekwencje nowatorskich prac fotograficznych z lat 80. (vide  joiners) i projektów audiowizualnych realizowanych przy wykorzystaniu wielu kamer, rozbiciu jednego pola ekranu na kilka albo kilkanaście okien. Czy to tylko podążanie za dominującą dziś tendencją w świecie sztuk wizualnych, w którym wszyscy robią filmy, wideoarty, „poruszają” nieruchome obrazy (fotograficzne, malarskie, graficzne)? Czy też konsekwencja naturalnego (?) procesu i rozwoju poszukiwań nowych form wyrazowych dla obrazu i ruchomego obrazu, praktyki i namysłów teoretycznych (idących w parze, wzajemnie się napędzających, uzupełniających, komentujących), integralnie ze sobą splecionych? To też znak czasów: praktyka i teoria są równie ważne, świadomość medium, czy też samoświadomość artystyczna i estetyczna artystów, to wyraz ducha epoki, w której intuicyjne podejście do sztuki wydaje się dziś niemożliwe. David Hockney jawi się w tych okolicznościach jako wzorcowych wręcz twórca niezwykle konceptualnie podchodzący do swojej praktyki artystycznej będącej konsekwencją jego systematycznie prowadzonych badań na historią sztuki, stale rozwijanym językiem własnych teoretycznych ustaleń. To artysta-teoretyk dyskursywnie komentujący nie tylko swoją pracę jako artysty wielu mediów (malarstwo, rysunek, grafika, fotografia, film), ale i teoretyka sztuki i mediów, snującego swoje rozważania nad losem obrazów (vide ­Wiedza tajemna, Historia obrazów), a także (współ)twórcy koncepcji znanej jako „teza Hockneya-Falco”. Jego przypadek stanowi dla mnie interesujące wyzwanie dla opisu fenomenu obrazów (nie)ruchomych w dobie tzw. zwrotu kinematograficznego, którego zaistnienie wcale nie jest dla mnie oczywiste, zarówno w sferze rozpoznań teoretycznych, jak i praktyk artystycznych.                                

Technokultura i jej manifestacje artystyczne. Medialny świat hybryd i hybrydyzacji, Katowice 2016 – książka jest do przeczytania i pobrania na mojej stronie w Academia.edu – Technokultura i jej manifestacje artystyczne. Medialny świat hybryd i hybrydyzacji.

Książka ta poświęcona jest zagadnieniom technokultury, zjawiska dotychczas bardzo rzadko prezentowanego w piśmiennictwie polskim w kontekście strategii estetycznych, które stanowią jej artystyczne manifestacje. Wychodząc od teoretycznych rozważań dotyczących współczesnej kultury zdominowanej przez praktyki medialne o charakterze hybrydycznym, w czasach posthumanizmu i transhumanizmu, przedstawiam własną wykładnię medialnego świata hybryd i hybrydyzacji. Czynię to na wybranych przykładach twórców i dzieł zaliczanych do kanonu współczesnych dokonań w zakresie sztuki nowych mediów: Kena Goldberga, Stelarca, Christy Sommerer i Laurenta Mignonneau, Ryoji Ikedy oraz wielu innych artystów reprezentujących sztukę hybrydyczną.

W książce Sztuka ma znaczenie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź 2020, pod redakcją Dagmary Rode, Marcina Składanka i Macieja Ożoga znalazł się mój tekst Nowe media i sztuka nowych mediów w epoce postcyfrowej, który można przeczytać w https://silesian.academia.edu/piotrzawojski

W publikacji zbiorowej W poszukiwaniu nowego. Fotografia/Film/Sztuka mediów, „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe, Katowice 2020 pod redakcją Janusza Musiała znalazł się mój tekst zatytułowany Pomiędzy ruchem (w) fotografii a filmowym stasis. „24 Frames” Abbasa Kiarostamiego. W poszukiwaniu nowego. Fotografia/Film/Sztuka mediów – spis treści.

24 Frames to ostatnie dzieło audiowizualne zrealizowane przez Abbasa Kiarostamiego, ukończone i zaprezentowane już po jego śmierci. Realizacja ta jest specyficzną formą medytacji nad naturą obrazu nieruchomego (fotografii), który ożywiony za sprawą technik komputerowych dokonuje swoistej migracji w obszar obrazu ruchomego (filmowego). To eksperymentalne dzieło można odnieść zarówno do koncepcji filmowego stasis, „ruchomego zastoju”, jak i tego, co Justin Remes, badając zjawisko ruchu i bezruchu w filmie, nazwał motion(less). 24 Frames to fotograficzno-filmowa hybryda, w której eksplorowane są napięcia pomiędzy tym, co ruchome, a tym co statyczne, istotny jest także kontekst dźwiękowy tych 24 ruchomych obrazów (każdy z nich trwa około czterech i pół minuty), które w paradoksalny sposób łączą dwa, wydawałoby się sprzeczne, modusy istnienia obrazu: statyczność (trwanie) i zmienność (przepływ).  

W publikacji Okno na przeszłość. Szkice z historii wizualnej, t. 2 Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków 2020 pod redakcją Doroty Skotarczyk i Jacka Szymali znalazł się mój tekst zatytułowany Kiedy nadszedł Daguerre. Charles Baudelaire wobec fotografii. Okno na przeszłość. Szkice z historii wizualnej – spis treści, wstęp.